ဓာတ္ပံု state.gov
အေမရိကန္ႏွင့္ အိႏၵိယ မိတ္ဘက္ ဆက္ဆံေရး အနာဂတ္ အေျခအေန သုံးသပ္ခ်က္ ေဆြးေႏြးပြဲအတြင္း အေမရိကန္ ဒုတိယ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ၀ီလီယမ္ ဘန္းစ္ (၀ဲစြန္) အမွာစကား ေျပာၾကားေနစဥ္။ စက္တင္ဘာ ၂၇၊ ၂၀၁၁။
အာရွမွာ တေန႔တျခား အင္အားႀကီးထြားလာေနတဲ့ အိႏၵိယႏိုင္ငံ အေနနဲ႔ နယ္နိမိတ္ခ်င္း ထိစပ္ေနတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ႏွစ္ေပါင္းၾကာရွည္ ရွိခဲ့တဲ့ ႏွစ္ႏုိင္ငံ ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးမႈကို အေျချပဳၿပီးေတာ့ ခုိင္မာတဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ျပဳလုပ္ေပးဖုိ႔အတြက္ ဖိအားေပးဖို႔ အေမရိကန္ ဒုတိယ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးက အဂၤါေန႔တုန္းက တုိက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။ အျပည့္အစုံကို ေဒၚလွလွသန္းက တင္ျပေပးထားပါတယ္။
အိႏၵိယ အေနနဲ႔ အေရွ႕အာရွ ပစိဖိတ္ေဒသရွိ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ သမား႐ုိးက် မဟာမိတ္ ႏုိင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ ဂ်ပန္၊ ေတာင္ကုိရီးယားနဲ႔ ၾသစေၾတးလ်အျပင္ စင္ကာပူ၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ ဗီယက္နမ္တို႔နဲ႔ စီးပြားေရး ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔နဲ႔ လုံၿခဳံေရး သေဘာတူညီခ်က္ေတြကို ရယူခဲ့တာေၾကာင့္ အေရွ႕အာရွနဲ႔ ပစိဖိတ္ေဒသမွာ အေရွ႕ေမွ်ာ္ ေပၚလစီဟာ ေမွ်ာ္႐ုံအဆင့္ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ လက္ေတြ႕ ေဖာ္ေဆာင္တဲ့ ေပၚလစီအဆင့္ ေရာက္ေနတာ ေတြ႕ရတဲ့အတြက္ အခုလို အင္အား ႀကီးထြားလာတာနဲ႔အတူ ေဒသတြင္း လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ တာ၀န္ကုိလည္း အလားတူ ဒြန္တြဲ ရယူရမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ အေမရိကန္ ဒုတိယ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ၀ီလီယမ္ ဘန္းစ္ (William Burns) က အေမရိကန္နဲ႔ အိႏၵိယ မိတ္ဘက္ ဆက္ဆံေရး အနာဂတ္ အေျခအေန သုံးသပ္ခ်က္မွာ အခုလို ေျပာၾကားသြားပါတယ္။
“ၿခဳံၿပီးေတာ့ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ အိႏၵိယႏုိင္ငံ အေနနဲ႔ တေန႔တျခား အင္အားႀကီးတဲ့ႏုိင္ငံ ျဖစ္လာသလုိ တာ၀န္လည္း ပုိလာတယ္ ဆုိတာကို အသိအမွတ္ျပဳ လက္ခံထားတယ္လို႔ ယုံၾကည္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ မဟတၱမ ဂႏၵီႀကီးရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ကို အမွဴးျပဳၿပီးေတာ့ ေနရာတေနရာမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ ခံရမယ္ဆုိရင္ ကမၻာ့ အျခားေနရာေတြမွာလည္း အလားတူ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ ျဖစ္ေနတယ္ဆုိတာ အတူတူပဲ ျဖစ္တယ္ဆုိတာကုိ နားလည္ လက္ခံရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။”
လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ ျပစ္တင္ေ၀ဖန္မႈကို ခံေနရၿပီး အေနာက္ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ဒဏ္ခတ္ ပိတ္ဆုိ႔မႈေတြ ခ်မွတ္ျခင္း ခံထားရတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ အိႏၵိယအၾကား ႏွစ္ႏုိင္ငံ စီးပြားေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးအရ ဆက္ဆံမႈ အားေကာင္းလာတာကို အေျချပဳၿပီး ေနျပည္ေတာ္ရွိ အစုိးရကို ခုိင္မာတဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ျပဳလုပ္ဖို႔လည္း အေမရိကန္ ဒုတိယ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးက အိႏၵိယ အစုိးရကို တုိက္တြန္းသြားပါတယ္။
“မၾကာေသးခင္ သီတင္းပတ္ေတြက ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ စိတ္အားတက္စရာေကာင္းတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြကို ျမင္ရၿပီးေတာ့ အထူးသျဖင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ျပဳလုပ္ဖို႔ ေျပာဆုိမႈေတြကုိ ၾကားခဲ့ရပါတယ္။ အိႏၵိယ ႏုိင္ငံျခားေရး အတြင္း၀န္ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ မစ္စ္ ေရာင္း (Nirupama Rao) ဟာလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ဒီႏွစ္ အေစာပုိင္းက ေတြ႕ဆုံခဲ့တာကို အေရးႀကီးတဲ့ ေျခလွမ္းအျဖစ္နဲ႔ ႐ႈျမင္ပါတယ္။ အိႏၵိယ အစုိးရနဲ႔ ျမန္မာအစိုးရအၾကား ဆက္ဆံေရး ရင္းႏွီးမႈကို အေျချပဳၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြားေရးအျပင္ အမ်ဳိးသား ျပန္လည္ သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ ခုိင္မာတဲ့ ေျခလွမ္းေတြ ရယူဖို႔ တုိက္တြန္းႏုိင္လိမ့္မယ္လုိ႔လည္း အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။”
ဒုတိယ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး မစၥတာ ဘန္းစ္ ရည္ၫႊန္းခဲ့တဲ့အတုိင္း ဇြန္လက အိႏၵိယ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး အက္စ္အမ္ ခရစ္ရွ္နား (SM Krishna) နဲ႔အတူ ႏုိင္ငံျခားေရးဌာန အတြင္း၀န္ မစ္စ္ နီ႐ူပါမာ ေရာင္းလည္း ျမန္မာႏုိင္ငံကို ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ သူမရဲ႕ ေနအိမ္မွာ တနာရီၾကာ ေတြ႕ဆုံခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ မစ္စ္ ေရာင္းဟာ လက္ရွိမွာ အေမရိကန္ႏုိင္ငံဆုိင္ရာ သံအမတ္ႀကီးအျဖစ္ ထမ္းေဆာင္ေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
ဘရြတ္ကင္းစ္ ညီလာခံမွာ မစ္စ္ ေရာင္းကလည္း အေရွ႕ေတာင္အာရွ ေဒသနဲ႔ အိႏၵိယ ဆက္ဆံေရး တုိးျမႇင့္ လုပ္ေဆာင္တဲ့အေၾကာင္း အခုလို ေျပာၾကားသြားပါတယ္။
“အိႏၵိယနဲ႔ အေရွ႕အာရွ ပစိဖိတ္ေဒသ ဆက္ဆံေရးဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၂၀ အတြင္း ပုိမုိအားေကာင္းလာၿပီး ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ အေစာပုိင္းမွာ က်မတုိ႔ ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ အေရွ႕ေမွ်ာ္ ေပၚလစီကေန အခုဆုိ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ က်မတုိ႔ရဲ႕ အိမ္နီးခ်င္း ႏုိင္ငံမ်ားနဲ႔ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးအရ ျပန္လည္ဆက္မိေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ အႏွစ္ ၂၀ အၿပီးမွာေတာ့ အိႏၵိယအေနနဲ႔ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ေဒသရွိ လူေတြနဲ႔ ႏုိင္ငံေတြ အခ်င္းခ်င္းၾကား ခ်စ္ၾကည္ ရင္းႏွီးမႈ ပိုမိုရရွိလာၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
“အေရွ႕ေတာင္အာရွ ေဒသဟာလည္း အင္အားေကာင္းေကာင္းနဲ႔ တုိးတက္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚေနတာေၾကာင့္ ဒီေဒသမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ လုံၿခဳံေရး တည္တံ့ခုိင္ၿမဲဖို႔အတြက္ အိႏၵိယနဲ႔ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု ႏွစ္ႏုိင္ငံစလုံးက ေရွး႐ႈ ေဆာင္ရြက္သြားၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။” လုိ႔ မစ္စ္ ေရာင္းက ေျပာၾကားသြားပါတယ္။
အာဆီယံ အဖြဲ႕၀င္ ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ စီးပြားေရး၊ ႏုိင္ငံေရးအရ ဆက္ဆံေရး တုိးျမႇင့္ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ အိႏၵိယ အေနနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ သယံဇာတ ေပါႂကြယ္၀တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔လည္း ကုန္သြယ္ေရး စာခ်ဳပ္ေတြ ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့ၿပီး ႏွစ္ႏုိင္ငံၾကား ခ်စ္ၾကည္ေရး ခရီးေတြလည္း အျပန္အလွန္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အိႏၵိယ၊ ျမန္မာ ႏွစ္ႏုိင္ငံၾကား ကုန္သြယ္ေရး ေကာ္မရွင္ ေဆြးေႏြးပြဲကို နယူးေဒလီမွာ အဂၤါေန႔က က်င္းပခဲ့ရာမွာ အိႏၵိယနဲ႔ ျမန္မာ ႏွစ္ႏုိင္ငံၾကား ကုန္သြယ္မႈကို လက္ရွိ ေဒၚလာ ၁.၅ ဘီလီယံကေန ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ ေဒၚလာ ၃ ဘီလီယံအထိ တုိးခ်ဲ႕ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ဖို႔ အဆုိျပဳခဲ့တာေတြလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။
နားဆင္ရန္...
အိႏၵိယ အေနနဲ႔ အေရွ႕အာရွ ပစိဖိတ္ေဒသရွိ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ သမား႐ုိးက် မဟာမိတ္ ႏုိင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ ဂ်ပန္၊ ေတာင္ကုိရီးယားနဲ႔ ၾသစေၾတးလ်အျပင္ စင္ကာပူ၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ ဗီယက္နမ္တို႔နဲ႔ စီးပြားေရး ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔နဲ႔ လုံၿခဳံေရး သေဘာတူညီခ်က္ေတြကို ရယူခဲ့တာေၾကာင့္ အေရွ႕အာရွနဲ႔ ပစိဖိတ္ေဒသမွာ အေရွ႕ေမွ်ာ္ ေပၚလစီဟာ ေမွ်ာ္႐ုံအဆင့္ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ လက္ေတြ႕ ေဖာ္ေဆာင္တဲ့ ေပၚလစီအဆင့္ ေရာက္ေနတာ ေတြ႕ရတဲ့အတြက္ အခုလို အင္အား ႀကီးထြားလာတာနဲ႔အတူ ေဒသတြင္း လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ တာ၀န္ကုိလည္း အလားတူ ဒြန္တြဲ ရယူရမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ အေမရိကန္ ဒုတိယ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ၀ီလီယမ္ ဘန္းစ္ (William Burns) က အေမရိကန္နဲ႔ အိႏၵိယ မိတ္ဘက္ ဆက္ဆံေရး အနာဂတ္ အေျခအေန သုံးသပ္ခ်က္မွာ အခုလို ေျပာၾကားသြားပါတယ္။
“ၿခဳံၿပီးေတာ့ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ အိႏၵိယႏုိင္ငံ အေနနဲ႔ တေန႔တျခား အင္အားႀကီးတဲ့ႏုိင္ငံ ျဖစ္လာသလုိ တာ၀န္လည္း ပုိလာတယ္ ဆုိတာကို အသိအမွတ္ျပဳ လက္ခံထားတယ္လို႔ ယုံၾကည္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ မဟတၱမ ဂႏၵီႀကီးရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ကို အမွဴးျပဳၿပီးေတာ့ ေနရာတေနရာမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ ခံရမယ္ဆုိရင္ ကမၻာ့ အျခားေနရာေတြမွာလည္း အလားတူ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ ျဖစ္ေနတယ္ဆုိတာ အတူတူပဲ ျဖစ္တယ္ဆုိတာကုိ နားလည္ လက္ခံရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။”
လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ ျပစ္တင္ေ၀ဖန္မႈကို ခံေနရၿပီး အေနာက္ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ဒဏ္ခတ္ ပိတ္ဆုိ႔မႈေတြ ခ်မွတ္ျခင္း ခံထားရတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ အိႏၵိယအၾကား ႏွစ္ႏုိင္ငံ စီးပြားေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးအရ ဆက္ဆံမႈ အားေကာင္းလာတာကို အေျချပဳၿပီး ေနျပည္ေတာ္ရွိ အစုိးရကို ခုိင္မာတဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ျပဳလုပ္ဖို႔လည္း အေမရိကန္ ဒုတိယ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးက အိႏၵိယ အစုိးရကို တုိက္တြန္းသြားပါတယ္။
“မၾကာေသးခင္ သီတင္းပတ္ေတြက ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ စိတ္အားတက္စရာေကာင္းတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြကို ျမင္ရၿပီးေတာ့ အထူးသျဖင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ျပဳလုပ္ဖို႔ ေျပာဆုိမႈေတြကုိ ၾကားခဲ့ရပါတယ္။ အိႏၵိယ ႏုိင္ငံျခားေရး အတြင္း၀န္ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ မစ္စ္ ေရာင္း (Nirupama Rao) ဟာလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ဒီႏွစ္ အေစာပုိင္းက ေတြ႕ဆုံခဲ့တာကို အေရးႀကီးတဲ့ ေျခလွမ္းအျဖစ္နဲ႔ ႐ႈျမင္ပါတယ္။ အိႏၵိယ အစုိးရနဲ႔ ျမန္မာအစိုးရအၾကား ဆက္ဆံေရး ရင္းႏွီးမႈကို အေျချပဳၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြားေရးအျပင္ အမ်ဳိးသား ျပန္လည္ သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ ခုိင္မာတဲ့ ေျခလွမ္းေတြ ရယူဖို႔ တုိက္တြန္းႏုိင္လိမ့္မယ္လုိ႔လည္း အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။”
ဒုတိယ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး မစၥတာ ဘန္းစ္ ရည္ၫႊန္းခဲ့တဲ့အတုိင္း ဇြန္လက အိႏၵိယ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး အက္စ္အမ္ ခရစ္ရွ္နား (SM Krishna) နဲ႔အတူ ႏုိင္ငံျခားေရးဌာန အတြင္း၀န္ မစ္စ္ နီ႐ူပါမာ ေရာင္းလည္း ျမန္မာႏုိင္ငံကို ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ သူမရဲ႕ ေနအိမ္မွာ တနာရီၾကာ ေတြ႕ဆုံခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ မစ္စ္ ေရာင္းဟာ လက္ရွိမွာ အေမရိကန္ႏုိင္ငံဆုိင္ရာ သံအမတ္ႀကီးအျဖစ္ ထမ္းေဆာင္ေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
ဘရြတ္ကင္းစ္ ညီလာခံမွာ မစ္စ္ ေရာင္းကလည္း အေရွ႕ေတာင္အာရွ ေဒသနဲ႔ အိႏၵိယ ဆက္ဆံေရး တုိးျမႇင့္ လုပ္ေဆာင္တဲ့အေၾကာင္း အခုလို ေျပာၾကားသြားပါတယ္။
“အိႏၵိယနဲ႔ အေရွ႕အာရွ ပစိဖိတ္ေဒသ ဆက္ဆံေရးဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၂၀ အတြင္း ပုိမုိအားေကာင္းလာၿပီး ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ အေစာပုိင္းမွာ က်မတုိ႔ ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ အေရွ႕ေမွ်ာ္ ေပၚလစီကေန အခုဆုိ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ က်မတုိ႔ရဲ႕ အိမ္နီးခ်င္း ႏုိင္ငံမ်ားနဲ႔ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးအရ ျပန္လည္ဆက္မိေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ အႏွစ္ ၂၀ အၿပီးမွာေတာ့ အိႏၵိယအေနနဲ႔ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ေဒသရွိ လူေတြနဲ႔ ႏုိင္ငံေတြ အခ်င္းခ်င္းၾကား ခ်စ္ၾကည္ ရင္းႏွီးမႈ ပိုမိုရရွိလာၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
“အေရွ႕ေတာင္အာရွ ေဒသဟာလည္း အင္အားေကာင္းေကာင္းနဲ႔ တုိးတက္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚေနတာေၾကာင့္ ဒီေဒသမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ လုံၿခဳံေရး တည္တံ့ခုိင္ၿမဲဖို႔အတြက္ အိႏၵိယနဲ႔ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု ႏွစ္ႏုိင္ငံစလုံးက ေရွး႐ႈ ေဆာင္ရြက္သြားၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။” လုိ႔ မစ္စ္ ေရာင္းက ေျပာၾကားသြားပါတယ္။
အာဆီယံ အဖြဲ႕၀င္ ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ စီးပြားေရး၊ ႏုိင္ငံေရးအရ ဆက္ဆံေရး တုိးျမႇင့္ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ အိႏၵိယ အေနနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ သယံဇာတ ေပါႂကြယ္၀တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔လည္း ကုန္သြယ္ေရး စာခ်ဳပ္ေတြ ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့ၿပီး ႏွစ္ႏုိင္ငံၾကား ခ်စ္ၾကည္ေရး ခရီးေတြလည္း အျပန္အလွန္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အိႏၵိယ၊ ျမန္မာ ႏွစ္ႏုိင္ငံၾကား ကုန္သြယ္ေရး ေကာ္မရွင္ ေဆြးေႏြးပြဲကို နယူးေဒလီမွာ အဂၤါေန႔က က်င္းပခဲ့ရာမွာ အိႏၵိယနဲ႔ ျမန္မာ ႏွစ္ႏုိင္ငံၾကား ကုန္သြယ္မႈကို လက္ရွိ ေဒၚလာ ၁.၅ ဘီလီယံကေန ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ ေဒၚလာ ၃ ဘီလီယံအထိ တုိးခ်ဲ႕ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ဖို႔ အဆုိျပဳခဲ့တာေတြလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။
No comments:
Post a Comment