၈၈၈၈ လူထုအုံႂကြမႈနဲ႔ လက္ရွိ ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရး အေျခအေန

ဓာတ္ပံု ASSOCIATED PRESS

ရဟန္းရွင္လူ ေက်ာင္းသားျပည္သူ အလႊာစုံ ပါ၀င္ခဲ့သည့္ ၈၈၈၈ ဒီမိုကေရစီေရး ေတာင္းဆုိ ဆႏၵျပခဲ့သည့္ ျမင္ကြင္း။

ရဟန္းရွင္လူ ေက်ာင္းသားျပည္သူအေပါင္း ပါဝင္ဆႏၵျပၿပီး ဒီမိုကေရစီေရးကို ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကတဲ့ ရွစ္ေလးလံုး လူထုအံုႂကြမႈႀကီး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ခဲ့တာ အခုဆိုရင္ ၂၃ ႏွစ္ ရွိခဲ့ပါၿပီ။ အဲဒီလို တႏိုင္ငံလံုး ျပည္သူေတြ အံုႂကြ ဆႏၵျပမႈႀကီး ျဖစ္ခဲ့ပံုနဲ႔ ကိုယ္လိုခ်င္တာကို ကိုယ္ေတာင္းမွ ရမယ္ဆိုတဲ့ အသိ အဲဒီအခ်ိန္က ျပည္သူေတြ ရွိခဲ့ၾကသလို လက္ရွိအေျခအေနမွာေရာ ဘယ္ေလာက္ရွိၾကသလဲ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူထုအံုႂကြမႈျဖစ္မွ စစ္မွန္တဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္လာႏိုင္မွာလား ဆိုတာေတြကို မစုျမတ္မြန္က သံုးသပ္တင္ျပထားပါတယ္။
နားဆင္ရန္... လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၃ ႏွစ္က မဆလ တပါတီအစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာ အေထြေထြ က်ပ္တည္းမႈ၊ ဖိႏွိပ္မႈေတြကို သည္းမခံႏိုင္ၾကေတာ့တ့ဲ ျပည္သူေတြရဲ႕ လမ္းေပၚထြက္ ဆႏၵျပမႈႀကီး  ၈ ရက္ ၈ လ ၈၈ ခုႏွစ္မွာ စတင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီအံုႂကြမႈႀကီး တႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းအတာနဲ႔ ျဖစ္ဖို႔ အဓိက စီစဥ္ လႈပ္ရွားခဲ့ၾကသူေတြကေတာ့ ေက်ာင္းသားေတြပါ။ ရွစ္ေလးလံုးကာလမွာ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြအျဖစ္ ေပၚလာၾကသူေတြထဲက ကိုမိုးသီးဇြန္က ဆႏၵျပပြဲႀကီးျဖစ္ဖို႔ သူတို႔ ဘယ္လိုစီစဥ္ခဲ့တယ္ ဆိုတာကို အခုလို ေျပာျပပါတယ္။
“၈၈ ႀကီး မျဖစ္ခင္က ေက်ာင္းသား လႈပ္ရွားမႈေတြ ျဖစ္တယ္ေလ။ ေက်ာင္းသား လႈပ္ရွားမႈေတြက ၁၉၈၈ မတ္လ၊ ဇြန္လ ဆက္တုိက္ေပါ့။ ပထမ က်ေနာ္တုိ႔ ေက်ာင္းသား အခြင့္အေရးေတာင္းတယ္၊ အဖမ္းခံ ေက်ာင္းသားေတြ ျပန္လႊတ္ဖို႔၊ သမဂၢဖြဲ႕ဖို႔။ အဲဒီကေနၿပီး မဆလေပါ့ အဲဒီတုန္းက၊ ဒီေတာင္းဆုိခ်က္ေတြ မလိုက္ေလ်ာတဲ့အခါ အေျခအေနက ဘယ္ေလာက္အထိ ျဖစ္သြားလဲဆုိေတာ့ လူထုအုံႂကြမႈ အထိကုိ ဦးတည္သြားတယ္။
“ေက်ာင္းေတြကုိ မဆလက ပိတ္လုိက္တယ္၊ ပိတ္လုိက္ေတာ့ ေက်ာင္းသားေတြ အသီးသီး နယ္ကုိ ျပန္သြားၾကတယ္။ ျပန္သြားၾကတဲ့အခါ က်ေနာ္တုိ႔ ေက်ာင္းသားေတြက မက္ေဆ့ခ်္ (Message) ေတြ ေပးလုိက္တယ္၊ သူတုိ႔ကို။ ၈ ရက္ ၈ လ ၈၈ ေန႔မွာ အေထြေထြ လူထုအုံႂကြမႈႀကီးကို တုိ႔ေတြ လုပ္ၾကမယ္၊ အဲေတာ့ ကုိယ္ေရာက္ရာ နယ္ေျမ အသီးသီးကေန လႈံ႔ေဆာ္ၾကပါ ဆိုၿပီးေတာ့ မက္ေဆ့ခ်္ေတြနဲ႔ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ ေပးလုိက္တဲ့သေဘာ၊ ဒါေၾကာင့္မို႔ အရမ္းခက္ခဲေနတဲ့ အေျခအေနႀကီးမွာ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ မက္ေဆ့ခ်္ ပါသြားတာရယ္၊ ေနာက္တခုက ေက်ာင္းသားေတြကို နယ္ေတြမွာ၊ ကိုယ့္ရပ္ကုိယ့္ရြာေတြမွာ ပုိၿပီး စည္း႐ုံးသြားႏုိင္တဲ့ အေနအထား တခုကို က်ေနာ္တုိ႔က ဖန္တီးလိုက္ႏုိင္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ၈၈ လူထုအုံႂကြမႈႀကီး ျဖစ္လာတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေပါ့။”
တႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းအတာနဲ႔ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ လူထုအံုႂကြမႈႀကီးမွာ အျဖဴအစိမ္းဝတ္ ေက်ာင္းသားေလးေတြက စလို႔ အစိုးရ ဌာနေပါင္းစံုက ဝန္ထမ္းေတြသာမက တပ္မေတာ္သားေတြကပါ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီ စနစ္တခု ေပၚေပါက္ဖို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကတာပါ။ အဲဒီအခ်ိန္က ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ေနာက္ဆံုးႏွစ္ေက်ာင္းသူ မခင္မိုးေအးလည္း တေယာက္ အပါအဝင္ ျဖစ္ပါတယ္။
“စစျဖစ္တုန္းက က်မတုိ႔က က်မတုိ႔ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူေတြကို မတရား ႏွိပ္စက္တယ္ဆုိတဲ့ အေနအထားကေန ပါလာခဲ့တာ။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက က်မစိတ္ထဲမွာ လူငယ္လည္းျဖစ္ေတာ့ ဒီ ရွစ္ေလးလုံး အေရးအခင္း ၿပီးသြားခဲ့ရင္ က်မတုိ႔ႏုိင္ငံဟာ ကမၻာမွာ သိကၡာရွိရွိ ရင္ေဘာင္တန္းႏုိင္မယ့္၊ လြတ္လပ္ပြင့္လင္းတဲ့ စနစ္နဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့၊ ဒီမုိကေရစီ စနစ္နဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ႏုိင္ငံတခု ျဖစ္ရမယ္ဆုိတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ က်မတို႔ အမ်ားႀကီး ထားခဲ့ပါတယ္။”
ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း ေတာင္းဆို ဆႏၵျပခဲ့ၾကတဲ့ ျပည္သူေတြကို စစ္တပ္က ပစ္ရင္ မိုးေပၚေထာင္မပစ္ဘူး၊ တည့္တည့္ပစ္တယ္လို႔ ၿခိမ္းေျခာက္ခဲ့တဲ့ အဲဒီအခ်ိန္က အာဏာရွင္ ဦးေနဝင္းက သူ႔စကားအတိုင္း ပစ္ခတ္ႏွိမ္နင္းခဲ့လို႔ ၃,၀၀၀ ေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့တယ္လို႔ မွတ္တမ္းေတြက ဆိုပါတယ္။ တႏိုင္ငံလံုး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ အျပည့္နဲ႔ ေတာင္းဆို ဆႏၵျပပြဲႀကီး ပစ္ခတ္ႏွိမ္နင္း ခံခဲ့ရေပမဲ့ ဒီအျဖစ္ဟာ သမိုင္းမွာ ထူးျခားတဲ့ ျဖစ္ရပ္တခုအျဖစ္ တင္က်န္ခဲ့ပါတယ္။
“မထင္မွတ္ေလာက္ေအာင္ပဲ လူတန္းစား အလႊာစုံ မူလတန္း ကေလးေတြကေန စၿပီးေတာ့ ေနာက္ဆုံး စစ္တပ္အထိ၊ ေလတပ္က လူေတြဆုိရင္ လက္နက္ခ်ၿပီး ၀င္လာတယ္။ အစုိးရ ၀န္ထမ္းေတြကအစ၊ အရမ္းက်ယ္ျပန္႔တဲ့ အလႊာစုံ ၀င္လာတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ က်မက ဒီ ရွစ္ေလးလုံး အေရးအခင္းႀကီးက လူထုက ကိုယ့္ၾကမၼာ ကုိယ္ဖန္တီးခြင့္ ရခဲ့ၾကတဲ့၊ ကုိယ့္ၾကမၼာ ကုိယ္ဖန္တီးႏုိင္ခဲ့တဲ့ သမုိင္းမွတ္တုိင္တခု ျဖစ္တယ္လို႔ က်မေတာ့ ယူဆမိပါတယ္။”
လက္နက္အင္အားနဲ႔ ႏွိမ္နင္းခံခဲ့ရတဲ့ ရွစ္ေလးလံုး လူထုအံုႂကြမႈႀကီးရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္ ေက်ာင္းသားျပည္သူ အေျမာက္အျမား ဖမ္းဆီး ေထာင္ခ်ခံခဲ့ရတယ္။ အခုခ်ိန္ထိလည္း ကိုမင္းကိုႏိုင္ အပါအဝင္ ရွစ္ေလးလံုး ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြ ေထာင္ထဲမွာ ရွိေနၾကပါေသးတယ္။ အဆိုးထဲက အေကာင္းကေတာ့ မဆလ တပါတီအစုိးရ ျပဳတ္က်ခဲ့တယ္၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ ေပၚေပါက္ခဲ့တယ္၊ ျပည္သူေတြရဲ႕ ဆႏၵအမွန္ကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့လည္း ျပည္သူေတြ တကယ္လိုလားခဲ့သလို စစ္မွန္တဲ့ လြတ္လပ္မႈနဲ႔ ဒီမိုကေရစီကို အခုခ်ိန္ထိ မရရွိေသးပါဘူး။ ဒီေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး အေျခအေန ေျပာင္းလဲသြားဖို႔ ရွစ္ေလးလံုးလို ျပည္သူေတြရဲ႕ဆႏၵ ထုတ္ေဖာ္ ေတာင္းဆိုမႈေတြ အခုအခ်ိန္မွာ လိုအပ္ေနပါသလား။
“က်ေနာ္ အဲဒီလိုပဲ ျမင္တယ္။ တကယ္တမ္း အတိအက် ေျပာမယ္ဆုိရင္ ဒီစစ္တပ္က ျမန္မာျပည္ကို အာဏာသိမ္းလာတာ က်ေနာ္တုိ႔တသက္ ရွိသြားၿပီ၊ ႏွစ္ေပါင္း ၄၈ ႏွစ္ေလာက္ ရွိသြားၿပီ။ ရွိသြားတဲ့အခါမွာ တခါမွ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲလာတာေတြ၊ တခါမွ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးပြဲနဲ႔ ႏုိင္ငံေရး ျပႆနာေတြကို ႏုိင္ငံေရးနည္းနဲ႔ ေျဖရွင္းေပးခဲ့တယ္ဆုိတာကုိ က်ေနာ္ မေတြ႕ရဘူး။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔က ဘာနည္းနဲ႔ ေျဖရွင္းရေတာ့မလဲ၊ က်ေနာ္တုိ႔ လက္နက္ကုိင္ တိုက္ပြဲေတြနဲ႔ ေဖာ္ထုတ္မလား၊ သံတမန္ေရး တုိက္ပြဲေတြ၊ လူထုတုိက္ပြဲေတြ၊ က်ေနာ္ျမင္တာေတာ့ အဓိက လူထုလႈပ္ရွားမႈႀကီးနဲ႔ပဲ ေျဖရွင္းႏုိင္မယ္လို႔ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ျမင္တယ္။”
၈၈ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ တေယာက္ျဖစ္တဲ့ ကိုမိုးသီးဇြန္ ေျပာျပသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ရွစ္ေလးလံုး အံုႂကြမႈႀကီးကစလို႔ ဒီေန႔အထိ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီေရးအတြက္ လႈပ္ရွား ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ မခင္မိုးေအးကေရာ ဘယ္လိုျမင္ပါသလဲ။
“စစ္မွန္တဲ့ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ဖို႔ ဆုိတာကေတာ့ အခုအခ်ိန္မွာ စစ္မွန္တဲ့ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္ဖုိ႔လည္း အရမ္းလုိအပ္ေနပါတယ္။ ဒီ စစ္မွန္တဲ့ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္ဖို႔ကိုလည္း အားလုံးက ဒါဟာ လုိအပ္တယ္လို႔ နားလည္ေနဖို႔လည္း လုိပါတယ္။ အမွန္တကယ္ေတာ့ အစိုးရတရပ္က ျပည္သူ ျပည္သားေတြက လိုလားတဲ့ အစုိးရတရပ္ပဲ ျဖစ္သင့္တယ္ေလ၊ တကယ့္တကယ္ေတာ့၊ ဒီလုိ အုံႂကြမႈႀကီးျဖစ္ဖို႔ ဆုိတာက အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါ၊ အေၾကာင္းအရာ တုိက္ဆုိင္မွလည္း ျဖစ္လာတာပါ။ အဲဒီအတြက္ အေရးႀကီးတာကေတာ့ လူထုက ကိုယ့္အခြင့္အေရးကို ကိုယ္ေတာင္းဆုိတတ္ဖို႔ အရမ္းလုိအပ္ပါတယ္။”
ရွစ္ေလးလံုးကာလကေတာ့ ျပည္သူေတြဟာ ကိုယ္လိုခ်င္တာကို ကိုယ္ေတာင္းမွ ရမယ္ဆိုတဲ့ အသိစိတ္ေတြ ႏိုးၾကားခဲ့ၾကပါတယ္။ လက္ရွိ အေျခအေနမွာေရာ အဲဒီလို ကိုယ့္အခြင့္အေရး၊ ကိုယ္ျဖစ္ေစခ်င္တာကို ေတာင္းရမယ္ဆိုတဲ့ အသိ ဘယ္ေလာက္ရွိေနၾကပါသလဲ။
“၈၈ ကာလကလည္း ျပည္သူလူထုရဲ႕ အဓိက လြတ္လပ္မႈႀကီး လိုခ်င္ေနတဲ့ ဆႏၵေပါ့။ အခု ၂၃ ႏွစ္ ၾကာသြားတဲ့အခါ ျပည္သူလူထုႀကီးမွာ လြတ္လပ္မႈကို လုိခ်င္ေနတဲ့ ဆႏၵက ေလ်ာ့မသြားပါဘူး။ အတူတူပဲလုိ႔ အေျခအေနႏွစ္ရပ္ကုိ ျမင္ပါတယ္။ လြတ္လပ္စြာ လုပ္ကုိင္ စားေသာက္ခ်င္တယ္၊ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆုိခ်င္တယ္၊ လြတ္လပ္စြာ အသင္းအပင္းေတြ ဖြဲ႕စည္းခ်င္တယ္ ဆိုတဲ့ သူတို႔ရဲ႕ လြတ္လပ္မႈကို လုိလားေနတယ္။ ဒီလိုလားမႈႀကီးက ဒီေန႔ ၈၈ ၿပီးသြားတဲ့ ၂၃ ႏွစ္မွာ ဒီခံစားခ်က္ေတြက ပုိၿပီး ႀကီးထြားလာတယ္လို႔ပဲ က်ေနာ္ျမင္တယ္။”
“က်မစိတ္ထင္ေတာ့ က်မတုိ႔ဆီမွာရွိတဲ့ ျပည္သူေတြက လူေတြဟာ ကုိယ့္ရဲ႕ အခြင့္အေရးကုိ ကိုယ္ေတာင္းတတ္ရမယ္ ဆုိတဲ့ အသိပညာရဖုိ႔ အရမ္း လိုအပ္ေနေသးတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ သူတုိ႔မွာ မနက္ထမင္း၊ ညထမင္း မွန္ဖုိ႔ မနည္းႀကိဳးစားေနရတယ္။ အေျခခံ စား၀တ္ေနေရး ေျပလည္ဖုိ႔ အရမ္း ႀကိဳးစားေနရေတာ့ ဒီဘက္ ဗဟုသုတေတြ သူတို႔မွာ အရမ္းနည္းတယ္။ ကုိယ့္ရဲ႕ အခြင့္အေရးကို ကိုယ္ရေအာင္ ေျပာတတ္ရမယ္၊ ေတာင္းတတ္ရမယ္ဆုိတဲ့ အသိပညာရဖုိ႔ သူတုိ႔မွာ အမ်ားႀကီး လုိေနေသးတယ္လို႔ က်မထင္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်မတုိ႔လို ဒီမုိကေရစီကို ကုိယ့္ဘာသာကိုယ္ တာ၀န္သိၿပီး လႈပ္ရွားလာတဲ့ လူေတြက လူထုကုိ ဗဟုသုတ ေပးႏုိင္ဖုိ႔ အမ်ားႀကီး လိုအပ္ပါတယ္။”
ဒီကေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ကိုယ္က်ဳိးစြန္႔ၿပီး ဒီမိုကေရစီေရးအတြက္ လႈပ္ရွား ေဆာင္ရြက္ေနၾကသူေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ရွိၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ မခင္မိုးေအး ေျပာခဲ့သလို ျပည္သူအမ်ားစုက ကိုယ္လိုခ်င္တာကို ေတာင္းရဲ၊ ေတာင္းတတ္တဲ့ အခ်ိန္ေရာက္ဖို႔ ဘယ္ေလာက္လိုေနေသးလဲ ဆိုတာကေတာ့ ဘယ္သူကမ်ား တတ္အပ္ ေျပာႏိုင္ပါမလဲ။