အစိုးရတပ္က ဓာတုလက္နက္သုံးမသုံး ေကအုိင္ေအ စုံစမ္းစစ္ေဆး (ေကအုိင္ေအႏွင့္ ေမးျမန္းခ်က္)

ကခ်င္ျပည္နယ္ထဲက ေကအုိင္ေအ (ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္မေတာ္)နဲ႔ ျဖစ္ေနတဲ့ တုိက္ပြဲေတြမွာ အစိုးရတပ္က ဓာတုလက္နက္ေတြကို အသံုးျပဳေနတယ္လို႔ ေကအုိင္ေအက စြပ္စြဲလိုက္ပါတယ္။

ဓာတုအဆိပ္ေငြ႔ပါတဲ့ က်ည္ဆန္ေတြ ပစ္ခတ္တာကိုခံရတဲ့ ေကအုိင္ေအ တပ္သားေတြဟာ တုိက္ပြဲထဲမွာ မူးေ၀ေအာ့အန္တာ၊ အေရျပားမွာ အနာေတြေပါက္တာ၊ သတိေမ့ေျမာတာေတြ​ ​ျဖစ္ကုန္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္လို႔ နိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြကို တင္ျပဖုိ႔ ေကအုိင္ေအက စီစဉ္ေနပါတယ္။​ ​ေကအုိင္ေအ ေျပာခြင့္ရသူ ဦးလနန္းကို ေမးျမန္းထားပါတယ္။

ဓာတုလက္နက္သုံးတယ္ဆုိတာက ဘယ္ၿမိဳ႕နဲ႔ နီးတာလဲခင္ဗ်။

“အဲဒါမုိးေမာက္ၿမိဳ႕နယ္လုိ႔ ေျပာလုိ႔ရတယ္။ မုိးေမာက္ၿမို့နယ္နဲ့ မုိးေမာက္ခြင္ အတြင္းမွာေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ ျဖစ္တဲ့ေနရာကေတာ့ အရင္တုန္းက တုိက္ပြဲ စျဖစ္ခဲ့တဲ့ ခုိကန္ေက်းရြာလုိ့ ေျပာလုိ့ရတယ္။ ကခ်င္ရြာရိွတယ္။ အဲဒီမွာ သူတုိ့ စစ္ဆင္ေရးလုပ္တဲ့အခါမွာ တေနကုန္လုပ္တယ္ အဲဒီမွာ ေန့လယ္ပုိင္းေလာက္ သူတုိ့ ဓာတုလက္နက္ သုံးတာပဲ။ အဲဒီမွာ က်ေနာ္တုိ့ ရဲေဘာ္ေတြ ၁၀ ေယာက္နီးပါးေလာက္ ဓာတုလက္နက္ အခုိးေငြ႕ေတာ့ ရႉၿပီးေတာ့ ေဝဒနာ ခံစားရတယ္။ ျပင္းထန္ဒဏ္ရာ ရရိွတယ္ခင္ဗ်။ အဲဒီ ျပင္းထန္တဲ့ ရဲေဘာ္ေတြကုိ ေနာက္တန္းပုိ့ထားတယ္။”

ရဲေဘာ္ေတြက ေနာက္တန္းျပန္ေရာက္လာၿပီလား။

“ျပင္းျပင္းထန္ထန္ခံစားရတဲ့ ၂ ​ေယာက္ကေတာ့ ​ေရွ့တန္းကေနၿပီးေတာ့ ​ေရွ့တန္း​ အေရးေပၚ​ေဆးရုံ ပုိ့ထားတယ္ခင္ဗ်။ က်န္တဲ့ တခ်ုိ့ကေတာ့ က်ေနာ္တုိ့လည္း အဲဒီမွာ အၿမဲတမ္း​ေဆးဝါးေတြ ေဆာင္ထားပါတယ္။ ေဆးဝါးေတြ ဆုိတဲ့ေနရာမွာ သစ္ဖုေတြေပါ့ေနာ္ သစ္ရြက္ေတြေပါ့ေနာ္ တုိင္းရင္းေဆးဝါးလုိ့ ေျပာရမယ္ခင္ဗ် ျဖစ္တာနဲ့ အဲဒါ စားသုံးလုိက္တဲ့အခါမွာ တခ်ုိ့ကေတာ့ အခ်ိန္တုိအတြင္းမွာ နည္းနည္းေဝဒနာ သက္သာသြားသလုိ ရိွတယ္။ အဲဒါမ်ုိးက်ေတာ့ ေရွ့တန္းျပန္ဝင္ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဟုိ ၂ ေယာက္က ေတာ္ေတာ္ေလး ျပင္းထန္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မုိ့ ျပင္းထန္တယ္ဆုိတာ လုံးဝ မူးေမ့သြားတဲ့အဆင့္ ေပ်ာ့ေခြသြားတဲ့အဆင့္ ေရာက္သြားလုိ့ သူတုိ့ကုိေတာ့ ​ေရွ့တန္းရဲ့ ေဆးခန္းေပါ့ေနာ္ အေရးေပၚကုသဖို့ မေန့က ျပန္ပုိ့လုိက္တယ္။”

ဓါတုလက္နက္ ရဲ႕ ဆိုးက်ဳိး - Effects of Chemical Weapons

တခ်ုိ့ကေျပာေနတာ လက္နက္ႀကီးပစ္လုိက္လုိ့ တုန္ခါအားနဲ့ ျဖစ္တာေရာ မျဖစ္နုိင္ဘူးလား ဆုိတာမ်ုိး ေျပာတယ္ခင္ဗ်။  အဲဒါမ်ုိးေရာ မျဖစ္နုိင္ဘူးလား။

“သူတုိ့ပစ္တဲ့အခါမွာ ဒီဟာက လက္နက္ႀကီးျဖစ္တယ္၊ ဒီဟာက အစစ္လက္နက္ ျဖစ္တယ္ ဆုိတာကေတာ့ ကြဲကြဲျပားျပား သိလုိ့ရတယ္ခင္ဗ်။ အခု ျဖစ္တဲ့ ေပါက္ကြဲတဲ့ လက္နက္ႀကီးေတြရဲ့ ဓာတုလက္နက္ သုံးတဲ့ဟာေတြဟာ သူ့ရဲ့ေပါက္ကြဲမႈအား သိပ္ၿပီးေတာ့ မျပင္းထန္ဘူး။ ေပါက္ကြဲအားလည္း နည္းတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ထြက္လာတဲ့ မီးခုိးေတြကလည္း အနက္ေရာင္မီးခုိးေတြ ထြက္လာတယ္။ အဲဒီမီးခုိးေတြ ရႉမိတဲ့လူေတြက သိပ္မၾကာခင္မွာပဲ အားလုံးက မူးေမ့သြားတာမ်ုိး ျဖစ္တယ္။ တခ်ုိ့ေနရာေတြမွာ လက္နက္ႀကီးေတြက က်ေနာ္တုိ့ ရဲေဘာ္ေတြ ေရွ့တန္းစခန္းမွာ ေဘးနားမွာ က်ကြဲတာေတြ ရိွတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီအထဲမွာ သူရဲ့ ဗုံးဆန္မွန္ရင္ေတာ့ ဒဏ္ရာရမွာေပါ့။ ဗုံးဆန္မမွန္ရင္ေတာ့ သူ့အသံနဲ့ပဲ တုန္ခါမႈေတာ့ ရိွတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီအေပၚမွာ တျခားကိစၥျဖစ္တာ မရိွဘူး။ အခုကေတာ့ အနက္ေရာင္မီးခုိးေတြ အူထြက္လာတယ္ မိနစ္ပုိင္းအတြင္းမွာပဲ မီးခုိးေတြက ျပန္ၿပီးေတာ့​ ​ေပ်ာက္ကြယ္သြားတယ္။​ ​ျပန့္သြားတာေပါ့ေနာ္။ အဲဒီမီးခုိးကုိ ရႉရိႈက္မိတဲ့​ ရဲေဘာ္ေတြကေတာ့​ ​ေဝဒနာခံစားရတယ္။ ေနာက္ပုိင္း ျဖစ္လာတဲ့ ျပႆနာေတြက ဘာလဲဆုိေတာ့ အေရျပားမွာ အရည္ၾကည္ဖုေတြေပါက္လာတယ္။ မ်က္လုံးေတြ ေဝဝါးလာတယ္။ အဲဒီလုိမ်ုိး ဓာတ္ေငြ႕ ရႉရိႈ္က္ၿပီးတဲ့ ေနာက္ပုိင္း သုံးေလးရက္ ၾကာတဲ့အခါမွာ ကုိယ္ေပၚမွာ ေရယုန္ေပါက္သလုိမ်ုိး ျဖစ္လာတယ္။ ယားယံလာတာမ်ုိး ေနာက္ၿပီးေတာ့ မ်က္စိေတြ ေဝဝါးလာတာမ်ုိး ခံစားရတယ္ခင္ဗ်။ တခ်ုိ့ကေတာ့ ေျပာၾကမွာပဲ ဒါေပမယ့္ ျဖစ္နိုင္တဲ့ကိစၥထင္ၿပီးေတာ့ ေျပာၾကတယ္လုိ့ ေျပာၾကမယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တုိ့ဘက္ကလည္း အေထာက္အထားေတြ ရေအာင္ေတာ့ စုေနၾကပါတယ္။ အေထာက္အထားရမွ အစုိးရတပ္ေတြက ဓာတုလက္နက္ သုံးတယ္ဆုိၿပီး​ ​ေျပာတဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ အေတာ္ေလး ေနာက္က်သြားပါမွာ။”

မူးေဝတာတုိ့ ေအာ့အန္တာတုိ့ အေရျပားေရာဂါ ျဖစ္တာမ်ုိးေပါ့ေလ ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္း အသက္အနၲရာယ္ ျဖစ္ေလာက္တဲ့​ အေနအထားေတာ့ မရိွဘူး မဟုတ္လား။

“ဒါေပမယ့္ အဲဒီကိစၥမွာ တကယ္လုိ့မ်ား အခ်ိန္မီေဆးဝါးေတြ မေသာက္လုိက္ဘူးဆုိရင္ေတာ့ အနၲရာယ္ျဖစ္နုိင္တဲ့ အဆင့္ေရာက္နုိင္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ သူရဲ့ေဝဒနာခံစားေနရတဲ့ ရဲ​ေဘာ္ေတြရဲ့​ ​ေျပာဆုိခ်က္အရ သူတုိ့က လုံးဝ မူးေမ့ၿပီးေတာ့ သတိေမ့သြားတဲ့ဟာမ်ုိး လုံးဝမလႈပ္မရွား ရင္ၾကပ္တဲ့ပုံစံ အသက္ရႉက်ပ္လာတဲ့ပုံစံ​ ​ေျပာလာတယ္ခင္ဗ်။ အဲဒီလုိ ျဖစ္လာေတာ့ တကယ္လုိ့မ်ား ေဆးဝါးေတြကို အခ်ိန္မွီ သူတုိ့ကုိ မကုလုိက္ဘူး ဆုိရင္ေတာ့ အသက္အနၲရာယ္လုံးဝ စုိးရိမ္ရတဲ့ အေျခအေနရိွတယ္။”

အခု ေကအုိင္ေအက သုံးေနတဲ့ တုိင္းရင္းေဆးဆုိတဲ့ဟာက က်ေနာ္တုိ့ကုိ ေျပာလုိ့ ရလား ဘယ္လုိေဆးမ်ုိးလဲ။

“သူက ရိုးရိုးရွင္းရွင္းေျပာမယ္ဆုိရင္ေတာ့ လက္ဖက္ေျခာက္ေပါ့ေနာ္ ေဒသထြက္ လက္ဖက္ေျခာက္ကုိ အမ်ားႀကီးသုံးပါတယ္။ အဲဒီအရြက္စိမ္းေတြကုိ အရည္ ညႇစ္ၿပီးတာ့ ေသာက္ တာမ်ုိး။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ျမင္းခြာရြက္ ဒါေတြက အားလုံးသိေနတဲ့ အဆိပ္ေျဖေဆးေတြပါပဲ။ တျခား သစ္ဥသစ္ဖုေတြလည္း အမ်ားႀကီး ရိွပါေသးတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ၿမို့ေပၚမွာ ရိွတဲ့ ေဒသခံ လူထုေတြ ကလည္း အခု ဒီဘက္မွာ ဓာတုလက္နက္ သုံးလာတယ္ ဆုိတဲ့ဟာမ်ိဳး​ ​ေျပာလာတဲ့အခါမွာ​ ​ေအးခဲတဲ့ေဒသမွာ​ ​ေပါက္တဲ့ ေရခဲျပင္မွာေပါက္တဲ့ အဆိပ္ေျဖေဆးေတြ ပုိ့ေပးတာမ်ုိး ရိွတယ္။ အဲဒီေဆးကုိ က်ေနာ္တုိ့ ျဖစ္နုိင္သေလာက္ လက္လွမ္းမီသေလာက္ သိမ္းထားတာမ်ုိး ရိွတယ္။”

အခုဓာတုလက္နက္ ကိစၥဆုိရင္ နုိင္ငံတကာမွာလည္း ပိတ္ပင္တားဆီးထားတဲ့ ကိစၥျဖစ္ေတာ့ နုိင္ငံတကာကို ဒီကိစၥကို တင္ျပသြားဖုိ့ေရာ စီစဉ္ပါသလားခင္ဗ်။

“မေန့ကျဖစ္တဲ့ ေဝဒနာေတြကုိ ခံစားရတဲ့ ရဲေဘာ္ေတြကုိ အဲဒီ ကိစၥကုိ အေျခအေန ေတာင္းထားတာမ်ုိး ရိွတယ္။ သူတုိ့ရဲ့ ေသြးနမူနာတုိ့၊ ေနာက္ သူတုိ့ရဲ့ အန္ဖတ္ေတြ ရိွခဲ့ရင္ အန္ဖတ္ထဲက နမူနာေတြ ယူထားဖုိ့ ေရွ့တန္းကုိေတာ့ ေျပာထားတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတုိ့ ဘယ္ေလာက္အထိ လုပ္နုိင္မလဲဆုိေတာ့ေတာ့ မသိဘူး။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီရဲေဘာ္ေတြကေတာ့ ေနာက္တန္းကုိ တဆင့္တဆင့္ ပုိ့ေပးဖုိ့ကုိေတာ့ ေရွ့တန္း တပ္မမႉးေတြကုိ ေျပာထားရိွတယ္။ အဲဒီလုိ ျဖစ္လာတဲ့အခါမွာ အဲဒီလူနာေတြ ေနာက္တန္း သူတုိ့ရဲ့တပ္မဟာဌာနခ်ုပ္ကုိ ေရာက္လာမွာပါ။ အဲဒီအခါက်ရင္ အဲဒီကေန တဆင့္ က်ေနာ္တုိ့ သက္ေသအေထာက္အထားေတြ ရေအာင္ေဖာ္ထုတ္သြားဖုိ့ အစီအစဉ္ရိွတယ္။”

ဒီစြပ္စြဲခ်က္နဲ့ ပတ္သက္ၿပီး ဒီဗီြဘီက သီးျခား အတည္မျပုနုိင္ေသးပါဘူး။